توماس کان در کتاب معروفش با نام ساختار انقلاب های علمی نظریه، از مفهوم پارادایم استفاده و نظریه جدیدی را مطرح می کند که در آن به جای این که پیشرفت های علمی را حاصل انباشت صرف تلاش های علمی بداند بر انقلابات علمی تأکید می کند که در مقاطعی روی می دهند و نقاط عطفی را در پیشرفت های علمی به وجود می آورند. به عبارتی، دانشمندان و محققانی که فعالیت ها و تلاش های علمی را عهده دار هستند، خود تابع چارچوب وسیع تری از یک بینش خاص قرار می گیرند و در تحولات و حوادث تاریخی-اجتماعی هر دوره و مقطعی، یکی از بینش ها بر سایر بینش ها غلبه و حاکمیت پیدا می کند.
با توجه به مصرف کنندگی علم مدیریت از نظریه های علومی دیگر مانند جامعه شناسی، روانشناسی و اقتصاد، سرچشمه های پارادایم های مدیریت را باید در این علوم جستجو کرد. سیر تحولات کلی پارادایم هایی که خاستگاه نظریه پردازی متفکران مدیریت می باشند را می توان به چهار محور کلان که حالت طیف گونه دارند دسته بندی نمود. این طبقه بندی شامل: (1) پارادیم کلاسیک؛ (2) پارادایم نئوکلاسیک سیستماتیک؛ (3) پارادایم اقتصائی و (4) پارادایم پست مدرن می باشد. این حوزه ها هیچ یک استقلال مطلق ندارند و به تعبیر کان از بحران ایجاد شده در پارادیم های قبلی بر می آیند. تعیین زمان شکل گیری این پارادایم ها مشکل است، زیرا هر پارادایم جدید در واقع از لایه هایی که پارادیم قبلی دچار بحران شده، بر می خیزد و تا مدت ها یک همپوشانی در افق های پارادیم مشاهده می گردد. این همپوشانی گاهی به گونه ای است که شکل گیری یک پارادایم جدید از طرف برخی صاحبنظران مورد شک و تردید قرار می گیرد و ادعا می شود آنچه که پارادایم جدید خوانده می شود، در واقع تداوم پارادیم قبلی است که در مرحله نقادی خود وارد شده است (خاکی، 1393).
بحث و نتیجه گیری
بطور خلاصه باید گفت پیگیری علم جاری و متعارف (پارادایم قبلی) تا زمانی که به شکلی رضایتمند قادر به تبیین پدیده های موجود است توسط اندیشمندان آن حوزه مورد استفاده قرار می گیرد، اما اگر در ضمن انجام کار با مشکلاتی مواجه شوند و با ابطال های آشکاری رو به رو شوند و از عهده رفع آن مشکلات برنیایند حالت بحران در علم ظهور می کند و پارادایم های موجود به چالش کشده خواهند شد. بروز این گونه بحران ها و بی قاعدگی ها، نیروی محرکه لازم برای ایجاد چارچوب های مفهومی ایده آل دیگری که جانشین چارچوب (پارادایم) قبلی می شود را فراهم نموده و در نهایت منجر به خلق پارادایم جدید می شود. در پایان باید توجه داشت که این نتایج نه از راه تعمق و تأمل بلکه به وسیله نوعی رویداد ناگهانی و طراحی نشده مانند تغییر ناگهانی در ذهنیات و حالات روحی حاصل می گردد.
منابع فارسی:
خاکی، غلامرضا (1393)، روش تحقیق در مدیریت (با رویکرد پیمایشی)،تهران: فوژان.
